हे सगळे स्कॅम “भावना” वापरतात – स्वस्त सौदा मिळण्याचा आनंद, काहीतरी चुकवण्याची भीती, किंवा तातडीचा मोह. आजच्या AI युगात फसवणुका अधिक वास्तवदर्शी बनल्या आहेत – डीपफेक्स, व्हॉइस क्लोनिंग, आणि बनावट वेबसाइट्स वापरून.वाढत्या महागाईच्या काळात, ग्राहकांना कमी किमतीत चांगल्या वस्तू मिळाव्यात अशी नैसर्गिक इच्छा असते. ऑनलाइन शॉपिंग वाढल्याने आणि "बेस्ट डील" शोधण्याची सवय लागल्याने सायबर गुन्हेगारांनीही या मानसिकतेचा फायदा घेणे सुरू केले आहे. अनेक फसवणुका आता अगदी खरी वाटतील अशा पद्धतीने तयार केल्या जात आहेत.
“Going Out of Business” नावाखाली काही वेबसाइट्स अथवा सोशल मीडिया पेजेस जबरदस्त सवलती देतात. मात्र, वस्तू कधीच पोहोचत नाहीत.
ओळखण्याची चिन्हे:
डोमेन नावात अतिरिक्त अक्षरे किंवा आकडे असतात.
पेज नवीन असते, फॉलोअर्स कमी असतात.
पेमेंट मागणी आगाऊ केली जाते – ई-ट्रान्स्फर, क्रिप्टो किंवा गिफ्ट कार्डने.
पेमेंट झाल्यावर संपर्क बंद होतो किंवा “कस्टममध्ये अडकलंय” असे बहाणे दिले जातात.
“Buy Local” ट्रेंडचा गैरफायदा घेत काही गुन्हेगार बनावट दुकानं तयार करतात. ग्राहकांना DM करून पेमेंट मागितले जाते, पण वस्तू येत नाहीत किंवा पूर्णपणे वेगळी असते.
ओळखण्याची चिन्हे:
फक्त DM द्वारे व्यवहार.
वेबसाइट नाही, दुकानाचा पत्ता नाही.
“आजच शेवटची संधी” अशा तातडीच्या ऑफर्स.
ई-ट्रान्स्फर किंवा इतर अनट्रेसेबल पेमेंट पद्धती.
बचाव टिप्स:
दुकानाचे Google Listing किंवा Chamber of Commerce वर नाव तपासा.
शक्य असल्यास प्रत्यक्ष भेटीत पेमेंट करा.
ई-ट्रान्स्फर वापरताना सावध रहा.
गुन्हेगार एखाद्या ओळखीच्या कंपनीचा अकाउंट बदलल्याचे सांगतात आणि नवीन खात्यावर पैसे मागतात. काही वेळा ते हॅक केलेल्या ईमेलवरूनही मेसेज पाठवतात.
ओळखण्याची चिन्हे:
अनपेक्षित नवीन अकाउंट तपशील.
ईमेल आयडी थोडा वेगळा किंवा नवीन.
“ताबडतोब पेमेंट करा” असा दबाव.
बचाव टिप्स:
नेहमी अधिकृत फोन नंबरवरून पुष्टी करा.
पेमेंट बदलांसाठी “dual approval system” ठेवा.
कर्मचारी प्रशिक्षण द्या – संशयास्पद ईमेल लगेच रिपोर्ट करा.
जलद व हमखास परतावा देणाऱ्या गुंतवणुकीच्या जाहिराती – विशेषतः क्रिप्टो, प्रायव्हेट फंड किंवा सेलिब्रिटींच्या नावाने – ह्या सर्वाधिक घातक ठरतात.
ओळखण्याची चिन्हे:
“Guaranteed returns” अशा जाहिराती.
तातडीचे निर्णय घेण्याचा दबाव.
क्रिप्टो किंवा वायर ट्रान्स्फरद्वारे पेमेंट.
पैसे परत घेता येत नाहीत.
बचाव टिप्स:
फर्म किंवा सल्लागार “AreTheyRegistered?” वर तपासा.
गुप्त किंवा “Exclusive” ऑफर्सपासून सावध रहा.
प्रमाणित वित्त सल्लागाराशी चर्चा करा.
“Flash Sale – 80% off iPhones!” अशा मेसेजमधील लिंकवर क्लिक केल्यास तुमचा डेटा चोरीला जाऊ शकतो किंवा मोबाईलमध्ये मालवेअर बसवले जाऊ शकते.
ओळखण्याची चिन्हे:
अनपेक्षित मेसेज.
अज्ञात लिंक दिलेली असते.
तातडीचा दबाव – “फक्त आजच ऑफर.”
गैरसुरक्षित पेमेंट मागणी.
बचाव टिप्स:
अनोळखी लिंकवर क्लिक करू नका.
संशयास्पद मेसेज 7726 (SPAM) वर फॉरवर्ड करा.
फोनचे स्पॅम फिल्टर आणि सिक्युरिटी अपडेट्स सुरू ठेवा.
अशा मेसेजेस लगेच डिलीट करा.
का फसतात लोक? हे सगळे स्कॅम “भावना” वापरतात – स्वस्त सौदा मिळण्याचा आनंद, काहीतरी चुकवण्याची भीती, किंवा तातडीचा मोह. आजच्या AI युगात फसवणुका अधिक वास्तवदर्शी बनल्या आहेत – डीपफेक्स, व्हॉइस क्लोनिंग, आणि बनावट वेबसाइट्स वापरून.
खरे व्यवसाय कधीही तुमच्याकडून घाईत पेमेंट मागत नाहीत, अनोळखी लिंक देत नाहीत किंवा गुप्ततेवर भर देत नाहीत.
संशय आला तर थांबा, तपासा, आणि आपल्या अंतःप्रेरणेवर विश्वास ठेवा.