जागतिक अर्थव्यवस्थेतील वाढते भू-राजकीय तणाव, वाढते कर्जस्तर आणि फिएट चलनांवरील घटता विश्वास पाहता, सोने लवकरच अमेरिकन डॉलरची जागा घेऊन मध्यवर्ती बँकांची प्राथमिक राखीव मालमत्ता बनू शकते, असा गंभीर इशारा प्रसिद्ध अर्थतज्ज्ञ पीटर शिफ यांनी दिला आहे.
युरो पॅसिफिक ॲसेट मॅनेजमेंटचे मुख्य अर्थशास्त्रज्ञ आणि जागतिक रणनीतिकार असलेल्या शिफ यांच्या मते, अमेरिकन डॉलरचे दीर्घकाळ टिकलेले वर्चस्व आता शेवटच्या टप्प्यात आले असून, जागतिक आर्थिक व्यवस्थेमध्ये मोठा उलथापालथीचा काळ जवळ येत आहे.
पीटर शिफ यांनी सोशल मीडियावर केलेल्या एका पोस्टमध्ये स्पष्ट शब्दांत इशारा देताना म्हटले आहे,
“किंग डॉलरचे राज्य संपत आहे. सोने प्राथमिक मध्यवर्ती बँकेच्या राखीव मालमत्तेचे सिंहासन घेईल. याचा अर्थ अमेरिकन डॉलर इतर फिएट चलनांच्या तुलनेत कोसळेल आणि जागतिक आर्थिक व्यवस्थेतील अमेरिकेची ‘मुक्त सवारी’ संपेल. ऐतिहासिक आर्थिक पतनासाठी सज्ज राहा.”
शिफ यांच्या मते, डॉलरवर आधारित जागतिक राखीव प्रणालीमुळे अमेरिकेला अनेक दशकांपासून आर्थिक लाभ मिळत होते. मात्र, सध्याच्या परिस्थितीत हे चित्र बदलत असल्याचे संकेत स्पष्टपणे दिसत आहेत.
शिफ यांची ही टिप्पणी अशा वेळी आली आहे, जेव्हा सोन्याने पहिल्यांदाच प्रति औंस 4,500 डॉलर्सचा टप्पा ओलांडला आहे. आंतरराष्ट्रीय स्पॉट मार्केटमध्ये सध्या सोन्याची किंमत सुमारे 4,537.90 डॉलर्स प्रति औंस इतकी आहे.
शुक्रवारी सोन्याच्या किमतीत 35.10 डॉलर्स किंवा 0.78% वाढ झाली असून, चालू वर्षात सोन्याने इतर बहुतांश मालमत्तांच्या तुलनेत सर्वोत्तम परतावा दिला आहे.
तज्ज्ञांच्या मते, सोन्याच्या किमती वाढण्यामागे अनेक कारणे आहेत.
जागतिक पातळीवरील भू-राजकीय अनिश्चितता
मध्यवर्ती बँकांकडून मोठ्या प्रमाणावर सोने खरेदी
महागाईची भीती आणि
काही देशांच्या चलनांची, विशेषतः भारतीय रुपयाची कमकुवतता
या सर्व घटकांमुळे देशांतर्गत बाजारातही सोन्याच्या किमतींमध्ये गेल्या काही काळात 80% पेक्षा अधिक वाढ झाली आहे.
शिफगोल्ड डॉट कॉमचे अध्यक्ष असलेले पीटर शिफ हे दीर्घकाळापासून सोन्याचे समर्थक राहिले आहेत. त्यांनी असेही नमूद केले की,
“ज्या गुंतवणूकदारांनी किंमती घसरण्याच्या अपेक्षेने सोने खरेदी टाळली होती, ते आता सोन्याची तेजी दीर्घकाळ टिकणार आहे हे स्वीकारू लागले आहेत.”
त्यांच्या मते, सध्याची तेजी ही केवळ तात्पुरती नसून, ती जागतिक आर्थिक संरचनेतील बदलांचे द्योतक आहे.
वर्ल्ड गोल्ड कौन्सिल (WGC) च्या अलीकडील अहवालानुसार, २०२५ मध्ये सोन्याच्या किमतींमध्ये झालेली वाढ “उल्लेखनीय” असून, ४ डिसेंबरपर्यंत ५० हून अधिक वेळा नवे उच्चांक गाठण्यात आले आहेत.
२०२६ च्या दृष्टिकोनाबाबत WGC म्हणते की,
भविष्यातील सोन्याच्या किमती भू-आर्थिक अनिश्चिततेवर अवलंबून राहतील
आर्थिक वाढ मंदावल्यास आणि व्याजदर कमी झाल्यास, सोन्यात मध्यम पण टिकाऊ वाढ होऊ शकते
WGC च्या मते, जागतिक पातळीवरील जोखीम अधिक तीव्र झाल्यास आणि मंदीचे सावट गडद झाल्यास सोने मजबूत कामगिरी करू शकते. मात्र,
जर अमेरिकेतील धोरणात्मक सुधारणा यशस्वी ठरल्या, आर्थिक वाढ वेग घेतला आणि भू-राजकीय तणाव कमी झाला, तर
व्याजदर वाढू शकतात
अमेरिकन डॉलर मजबूत होऊ शकतो
परिणामी सोन्याच्या किमतींवर दबाव येऊ शकतो
एकूणच, सोने विरुद्ध डॉलर हा वाद पुन्हा एकदा केंद्रस्थानी आला असून, पीटर शिफ यांसारख्या तज्ज्ञांचे इशारे जागतिक आर्थिक व्यवस्थेतील संभाव्य बदलांकडे लक्ष वेधत आहेत. येत्या काळात डॉलरचे वर्चस्व टिकते की सोने पुन्हा एकदा जागतिक राखीव मालमत्तेच्या केंद्रस्थानी येते, हे पाहणे औत्सुक्याचे ठरणार आहे.
