नवी दिल्ली: नागरिकांच्या विसरलेल्या व दावा न केलेल्या आर्थिक मालमत्ता पुन्हा त्यांच्या हक्काच्या मालकांपर्यंत पोहोचाव्यात, या उद्देशाने केंद्र सरकारने सुरू केलेल्या ‘तुमचा पैसा, तुमचा हक्क’ या महत्त्वाकांक्षी राष्ट्रीय उपक्रमांतर्गत आतापर्यंत सुमारे ₹२,००० कोटी रुपये नागरिकांना परत करण्यात आले असल्याची माहिती पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बुधवारी दिली.
ऑक्टोबर २०२५ मध्ये सुरू झालेल्या या उपक्रमामुळे, विविध वित्तीय संस्थांकडे वर्षानुवर्षे पडून असलेली सामान्य नागरिकांची बचत, गुंतवणूक आणि हक्काची रक्कम पुन्हा मिळण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.
पंतप्रधान मोदी यांनी सोशल मीडिया पोस्टद्वारे देशातील वित्तीय व्यवस्थेतील धक्कादायक वास्तव मांडले. त्यांच्या म्हणण्यानुसार –
भारतीय बँकांकडे: सुमारे ₹७८,००० कोटी
विमा कंपन्यांकडे: जवळपास ₹१४,००० कोटी
म्युच्युअल फंड कंपन्यांकडे: सुमारे ₹३,००० कोटी
न भरलेले लाभांश: अंदाजे ₹९,००० कोटी
इतका प्रचंड सार्वजनिक पैसा आजही त्याच्या योग्य मालकाच्या वाटेकडे पाहत आहे.
“ही रक्कम केवळ आकडे नाहीत, ही असंख्य कुटुंबांच्या कष्टाने कमावलेल्या बचत आणि गुंतवणुकीचे प्रतीक आहे,” असे पंतप्रधान मोदी म्हणाले.
पुनर्प्राप्ती प्रक्रिया सुलभ, पारदर्शक आणि डिजिटल होण्यासाठी सरकार व नियामक संस्थांनी विविध स्वतंत्र पोर्टल्स कार्यान्वित केले आहेत. नागरिक घरबसल्या आपल्या नावावर काही दावा न केलेली रक्कम आहे का, हे तपासू शकतात.
प्रमुख पोर्टल्समध्ये –
RBI – UDGAM पोर्टल: दावा न केलेल्या बँक ठेवी व शिल्लक रक्कम
IRDAI – Bima Bharosa पोर्टल: दावा न केलेली विमा पॉलिसी रक्कम
SEBI – MITR पोर्टल: म्युच्युअल फंडमधील दावा न केलेली गुंतवणूक
IEPFA पोर्टल (कॉर्पोरेट व्यवहार मंत्रालय): न भरलेले लाभांश व दावा न केलेले शेअर्स
फक्त ऑनलाइनच नव्हे, तर थेट मदतीसाठी केंद्र सरकारने देशातील ४७७ जिल्ह्यांमध्ये सुविधा शिबिरे आयोजित केली आहेत. ग्रामीण, दुर्गम आणि आदिवासी भागांवर विशेष लक्ष केंद्रित करून नागरिकांना प्रत्यक्ष मार्गदर्शन व दस्तऐवज प्रक्रिया सुलभ करण्यात येत आहे.
सरकार, नियामक संस्था, बँका, विमा कंपन्या आणि इतर वित्तीय संस्थांच्या समन्वयामुळे अल्प कालावधीतच सुमारे ₹२,००० कोटी रुपयांची यशस्वी पुनर्प्राप्ती करण्यात आली आहे, असे पंतप्रधानांनी स्पष्ट केले.
पंतप्रधान मोदी यांनी नागरिकांना स्वतःबरोबरच कुटुंबीयांच्या नावाने एखादी जुनी बँक ठेव, विमा पॉलिसी, म्युच्युअल फंड युनिट्स, लाभांश किंवा शेअर्स दावा न केलेले आहेत का, याची तपासणी करण्याचे आवाहन केले.
“तुमचे जे आहे, ते मिळवण्यासाठी आताच कृती करा. तुमचा पैसा तुमचाच आहे. विसरलेल्या आर्थिक मालमत्तेचे नव्या संधींत रूपांतर करूया,” असे ते म्हणाले.
‘तुमचा पैसा, तुमचा हक्क’ हा उपक्रम केवळ आर्थिक पुनर्प्राप्तीपुरता मर्यादित नसून, पारदर्शक, उत्तरदायी आणि नागरिक-केंद्रित आर्थिक व्यवस्थेकडे नेणारा महत्त्वपूर्ण टप्पा असल्याचे सरकारचे मत आहे.