मुंबई : डिसेंबर महिना करदात्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आणि तणावपूर्ण मानला जातो. कारण या महिन्यात सलग अनेक आयकर आणि टीडीएसशी संबंधित अंतिम मुदती येतात. आयकर विवरणपत्र (ITR) भरणे, आगाऊ कर जमा करणे, टीडीएस-टीसीएसचे विविध फॉर्म सादर करणे अशा अनेक जबाबदाऱ्या एका महिन्यात पूर्ण कराव्या लागतात. या कामांमध्ये उशीर झाल्यास करदात्यांना दंड, व्याज, तसेच कर सवलती गमावण्याची वेळ येऊ शकते. त्यामुळे डिसेंबर २०२५ मधील या चार महत्त्वाच्या तारखा प्रत्येक करदात्याने लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे.
१० डिसेंबर ही तारीख ऑडिट होणाऱ्या करदात्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. कॉर्पोरेट तसेच बिगर-कॉर्पोरेट करदाते, ज्यांची खाती ऑडिटसाठी पात्र आहेत, त्यांच्यासाठी ही वाढवलेली अंतिम मुदत आहे. आयकर कायद्याच्या कलम ५अ अंतर्गत समाविष्ट असलेल्या ऑडिट केलेल्या फर्मचे भागीदार आणि पती-पत्नी यांनाही ही मुदत लागू होते.
या करदात्यांना कर निर्धारण वर्ष २०२५-२६ साठी आपला आयकर विवरणपत्र (ITR) १० डिसेंबरपर्यंत सादर करणे बंधनकारक आहे. मूळ अंतिम मुदत ३१ ऑक्टोबर होती, मात्र शासनाने दिलेल्या सवलतीमुळे करदात्यांना थोडा अतिरिक्त कालावधी मिळाला आहे. तरीही या मुदतीनंतर रिटर्न भरल्यास दंड आणि व्याज आकारले जाऊ शकते.
१५ डिसेंबर हा डिसेंबरमधील सर्वात निर्णायक दिवस मानला जातो. या एकाच दिवशी अनेक कर संबंधित कामे पूर्ण करावी लागतात.
या दिवशी खालील महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या पार पाडाव्या लागतात :
नोव्हेंबर महिन्यासाठी फॉर्म २७सी अपलोड करणे
सरकारी विभागांकडून टीडीएस/टीसीएससाठी फॉर्म २४जी सादर करणे
व्यक्ती आणि व्यवसाय दोघांसाठी लागू असलेला आगाऊ कराचा तिसरा हप्ता भरावा लागतो
ऑक्टोबरमध्ये कपात केलेल्या टीडीएससाठी टीडीएस प्रमाणपत्र जारी करणे
(कलम १९४-आयए, १९४-आयबी, १९४एम आणि १९४एस अंतर्गत)
शेअर बाजाराद्वारे नोव्हेंबर महिन्यात केलेल्या क्लायंट कोड बदलांसाठी फॉर्म ३बीबी सादर करणे
या कामांपैकी कोणतेही काम वेळेत न केल्यास व्याज आणि दंड आकारला जाऊ शकतो, तसेच भविष्यामध्ये नोटीस येण्याची शक्यता वाढते.
३० डिसेंबर ही तारीख मुख्यतः संस्थांसाठी आणि मान्यताप्राप्त संघटनांसाठी महत्त्वाची आहे. नोव्हेंबर महिन्यात करण्यात आलेल्या क्लायंट कोड बदलांची तपशीलवार माहिती या तारखेपर्यंत सादर करावी लागते.
यासोबतच, संपूर्ण टीडीएस रेकॉर्ड पूर्ण करण्यासाठी नोव्हेंबरमध्ये कपात केलेल्या टीडीएससाठी चलन-सह विवरणपत्रे (Challan-cum-Statements) सादर करणे आवश्यक असते. उशीर झाल्यास लेट फी आणि दंड आकारला जातो, तसेच टीडीएस क्रेडिटमध्येही अडचणी येऊ शकतात.
३१ डिसेंबर हा करदात्यांसाठी अत्यंत निर्णायक दिवस आहे. कर निर्धारण वर्ष २०२५-२६ साठी उशिरा (Belated) किंवा सुधारित (Revised) आयकर विवरणपत्र भरण्याची ही शेवटची संधी आहे, आयकर विभागाने त्याचे मूल्यांकन आधीच पूर्ण केलेले नसेल.
या मुदतीनंतर रिटर्न भरण्याची संधी उपलब्ध राहत नाही. त्यामुळे:
दंड आणि व्याज भरावे लागू शकते
आयकर परतावा (Refund) विलंबाने मिळतो
काही कर सवलती आणि लाभ गमावले जाऊ शकतात
यामुळे करदात्यांनी शेवटच्या क्षणाची वाट न पाहता वेळेत रिटर्न भरणे अत्यंत आवश्यक आहे.
डिसेंबर महिन्यातील या सलग अंतिम मुदती लक्षात घेता, करदात्यांनी आधीच नियोजन करणे अत्यंत गरजेचे आहे. कागदपत्रांची तयारी, कर गणना आणि फॉर्म सबमिशन वेळेत केल्यास अनावश्यक ताण, दंड आणि कायदेशीर अडचणी सहज टाळता येऊ शकतात. तज्ज्ञांचा सल्ला घेतला तर कर पालन अधिक सोपे आणि सुरक्षित होऊ शकते.