भारताची सर्वात मोठी नागरी सहकारी बँक असलेल्या सारस्वत बँकेचे अध्यक्ष गौतम ठाकूर यांनी सुशासनाच्या मूलभूत तत्त्वांवर आणि व्यावसायिक मंडळाच्या (Board) गुणवत्तेच्या महत्त्वावर प्रकाश टाकला.
विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे सुरू असलेल्या सहकारी कुंभमेळातील “नागरी सहकारी बँकांमधील कॉर्पोरेट प्रशासन आणि व्यावसायिकता” या सत्रात बोलताना ठाकूर म्हणाले,
“सुशासनाची अंतिम जबाबदारी मंडळाच्या गुणवत्तेवर अवलंबून असते. मंडळ जितके वैविध्यपूर्ण, तितके प्रशासन अधिक प्रभावी.”
ठाकूर यांनी सांगितले की, सहकारी संस्थांमध्ये बोर्ड सदस्य निवडून दिले जातात, तर कॉर्पोरेट संस्थांमध्ये त्यांची निवड केली जाते — आणि हाच मोठा फरक आहे. त्यांनी विचारले,
“महत्त्वाचा प्रश्न म्हणजे — आपण कोणत्या प्रकारचे बोर्ड निवडत आहोत?”
त्यांनी विविधतेचे समर्थन करत सांगितले की मंडळावर बँकर्स, चार्टर्ड अकाउंटंट्स, ऑडिटर्स, उद्योजक इत्यादी विविध क्षेत्रांतील सदस्य असावेत.
“एकाच गटातील सदस्य असल्यास असंतुलन निर्माण होते,” असा इशारा त्यांनी दिला.
ठाकूर म्हणाले की, सारस्वत बँकेत प्रत्येक क्षेत्रासाठी स्वतंत्र डोमेन कमिट्या आहेत आणि त्यामुळे निर्णय अधिक प्रभावी होतात.
“क्रेडिट कमिटीचा सदस्य फक्त क्रेडिट बाबींवर लक्ष केंद्रित करतो — त्यामुळे कोणताही ओव्हरलॅप राहत नाही,” असे त्यांनी स्पष्ट केले.
कॉर्पोरेट्सप्रमाणे स्वतंत्र संचालक नसल्याने, युसीबींनी आपला व्यवस्थापन मंडळ (Board of Management) सक्षम बनवणे आवश्यक असल्याचे ठाकूर म्हणाले.
“आपल्याकडे खरोखर स्वतंत्र मन असले पाहिजे — जे सोयीस्कर नव्हे तर तर्कसंगत उपाय देतात.”
त्यांनी सांगितले की सारस्वत बँकेच्या बीओएममध्ये एसबीआय, एचडीएफसी आणि अॅक्सिस बँकेतील अनुभवी व्यावसायिक कार्यरत आहेत.
ठाकूर यांनी सांगितले की सारस्वत बँक आपले कर्मचारी आयआयएममध्ये प्रशिक्षणासाठी पाठवते, तसेच भविष्यात त्रिभुवन सहकार विद्यापीठातही प्रशिक्षण देण्याची योजना आहे.
“कामगिरीवर आधारित संस्कृती आणि सतत शिक्षण हेच सहकारी बँकांचे भविष्य आहे,” असे त्यांनी सांगितले.
“बोर्डची गुणवत्ता फरक घडवते. संस्थेच्या दीर्घकालीन हितावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे,” असे सांगून ठाकूर म्हणाले,
“दीर्घकालीन दृष्टीकोन असलेले जबाबदार मंडळच खऱ्या अर्थाने फरक घडवते.”
ठाकूर यांनी आरबीआयच्या सक्रिय दृष्टिकोनाचे कौतुक केले आणि युसीबींना “तक्रार करणे थांबवा आणि मोठा विचार करा” असा सल्ला दिला.
“मोठा विचार केल्यानेच आपण मोठ्या लीगमध्ये प्रवेश करू शकतो,” असे त्यांनी T-20 क्रिकेटशी तुलना करत म्हटले.
ठाकूर यांनी अम्ब्रेला ऑर्गनायझेशन (UO) च्या उपक्रमांचे स्वागत करत सांगितले की,
“सहकारी बँकांसाठी सुसंगत डिजिटल उपाय विकसित करणे हेच खरे यश आहे. जसे सायकलचे सर्व भाग एकत्र चालल्यास प्रवास सुरळीत होतो, तसेच आपली प्रणालीही समन्वयाने काम करायला हवी.”
