भारतामध्ये सोन्याला नेहमीच एक विशेष स्थान आहे. दागिने, नाणी किंवा साठवणूक — सोनं हे केवळ सौंदर्याचं प्रतीक नसून सुरक्षित गुंतवणुकीचंही प्रतीक मानलं जातं. पण आता काळ बदलला आहे. डिजिटल युगात लोक पारंपारिक सोने खरेदी करण्याऐवजी डिजिटल सोन्याकडे अधिक आकर्षित होत आहेत. प्रश्न मात्र तोच राहतो — खरे फायदे कोणत्या पर्यायात आहेत?
डिजिटल सोने म्हणजे तुम्ही ऑनलाइन पद्धतीने २४ कॅरेट शुद्ध सोन्यात गुंतवणूक करू शकता. अगदी ₹१०० पासूनसुद्धा ही गुंतवणूक सुरू करता येते. पेटीएम, गुगल पे, फोनपे यांसारख्या प्लॅटफॉर्मवरून काही सेकंदांत खरेदी-विक्री करता येते. तुम्ही घेतलेले सोने MMTC-PAMP किंवा SafeGold सारख्या विश्वासार्ह कंपन्यांकडे सुरक्षित तिजोरीत साठवले जाते. चोरी, हरवणे किंवा साठवणुकीची चिंता राहत नाही. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, गरज पडल्यास तुम्ही हे सोने त्वरित विकू शकता किंवा त्याची भौतिक डिलिव्हरी मागवू शकता.
दुसरीकडे, भौतिक सोन्याचं आकर्षण आजही कायम आहे. दागिने खरेदी करण्याची परंपरा भारतीयांच्या भावनांशी जोडलेली आहे. ते हातात धरता येतं, घालता येतं आणि घरातील संपत्ती म्हणून पाहिलं जातं. पण त्यात काही अडचणीही आहेत — दागिन्यांवर ५ ते १० टक्क्यांपर्यंत मेकिंग चार्ज द्यावे लागतात, शुद्धतेबाबत खात्री करावी लागते आणि सुरक्षित साठवणुकीसाठी लॉकर खर्च येतो. शिवाय, विक्रीच्या वेळी वजनकपात आणि डिझाइनमुळे किंमतही कमी मिळते.
खर्चाच्या दृष्टीने पाहिलं तर डिजिटल सोने स्वस्त ठरतं. साठवणीचा त्रास नाही, मेकिंग चार्ज नाही आणि काही मिनिटांत ऑनलाइन विक्रीही शक्य आहे. मात्र, डिजिटल सोने अद्याप RBI किंवा SEBI च्या नियमनाखाली नाही, त्यामुळे मोठ्या गुंतवणुकीपूर्वी विचार करणं आवश्यक आहे. त्यावर साधारण ₹२ लाखांपर्यंतच गुंतवणुकीची मर्यादा असते.
भौतिक सोन्याचं एक मोठं वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची पारंपारिक आणि भावनिक किंमत. घरातलं सोनं कधीही कर्जासाठी तारण ठेवता येतं, लग्नसमारंभात वापरता येतं आणि प्रत्यक्ष स्वरूपात सुरक्षिततेची भावना देते. त्यामुळे अनेक गुंतवणूकदार अजूनही दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी भौतिक सोनेच पसंत करतात.
डिजिटल सोने मात्र नवीन पिढीला अधिक आकर्षक वाटतं. त्यात पारदर्शकता आहे, ऑनलाइन व्यवहार सोपे आहेत आणि त्वरित तरलता मिळते. कमी रकमेपासून गुंतवणूक सुरू करण्याची सोय असल्यामुळे लहान बचतदारांसाठीही हा एक चांगला पर्याय ठरतो.
एकंदरीत पाहता, लहान आणि अल्पकालीन गुंतवणुकीसाठी डिजिटल सोने फायदेशीर, तर दीर्घकालीन आणि पारंपारिक गुंतवणुकीसाठी भौतिक सोने सुरक्षित मानले जाऊ शकते. आजच्या काळात दोन्ही पर्यायांचा संतुलित वापरच अधिक शहाणपणाचा ठरेल — भावनिक स्थैर्यासाठी थोडं भौतिक सोने आणि तात्काळ तरलतेसाठी थोडं डिजिटल सोने.
