भारतीय अर्थव्यवस्था अधिक मजबूत - रिझर्व्ह बँकेचे मासिक बुलेटिन

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (RBI) ताज्या मासिक बुलेटिननुसार, भारतीय अर्थव्यवस्था कालांतराने जागतिक अनिश्चितता आणि बाह्य धक्के यांना अधिक लवचिक बनत चालली आहे. ‘स्टेट ऑफ द इकॉनॉमी’ या लेखात आरबीआय अधिकाऱ्यांनी सांगितले की मागणी, गुंतवणूक आणि आर्थिक व्यवस्थापनातील स्थैर्यामुळे भारताचा वाढीचा वेग ठाम पातळीवर आहे.

मागणीतील वाढ: अर्थव्यवस्थेचा मजबूत पाया

ऑक्टोबर महिन्यात देशांतर्गत मागणीत उल्लेखनीय वाढ झाली.
शहरी भागातील ग्राहक खर्च वाढला आहे तर ग्रामीण मागणी सातत्याने सुधारत असल्याचे संकेत मिळतात.

• सणासुदीतील खरेदी

• GST दर कपात

• रोजगार व उत्पादनातील वाढ

यामुळे किरकोळ विक्री, सेवा आणि उद्योग क्षेत्राला चालना मिळाली. GST संकलनात मागील महिन्याच्या तुलनेत सुधारणा — ग्राहक मागणी स्थिरपणे वाढत असल्याचे स्पष्ट संकेत.

खाजगी गुंतवणुकीत सुधारणा

आरबीआयने स्पष्ट केले की या आर्थिक वर्षात घेतलेल्या आर्थिक आणि नियामक उपाययोजनांमुळे खाजगी गुंतवणुकीला नवी ऊर्जा मिळत आहे.

यातून खालील सकारात्मक परिणाम दिसून येत आहेत:

• उत्पादकता वाढ

• नवीन प्रकल्पांना वित्तपुरवठा

• रोजगार निर्मिती

• दीर्घकालीन स्थिर आणि टिकाऊ आर्थिक वाढ

आरबीआयच्या मते, यामुळे भारताच्या आर्थिक व्यवस्थेत दीर्घकालीन लवचिकता निर्माण करणारे एक ‘व्हर्च्युअस सायकल’ सुरू झाले आहे.

जागतिक व्यापार धोरणांमधील अनिश्चितता अद्याप कायम असली तरी बाह्य क्षेत्र भारतीय अर्थव्यवस्थेला आधार देत आहे.
याचे तीन प्रमुख घटक:

1. सेवा निर्यातीत सातत्याने वाढ

2. प्रवासी भारतीयांकडून येणारे रेमिटन्स वाढले

3. कच्च्या तेलाच्या तुलनेने सौम्य किमती

यामुळे चालू खात्याचे संतुलन (Current Account Sustainability) मजबूत राहत आहे आणि बाह्य धक्क्यांचा परिणाम कमी होत आहे.

चलनवाढ ऐतिहासिक नीचांकीवर

ऑक्टोबरमधील प्रमुख चलनवाढ दर ०.३% या ऐतिहासिक नीचांकीवर घसरला.
यामागील कारणे:

• अनुकूल पावसामुळे प्रोत्साहित झालेला चांगला खरीप हंगाम

• GST दर कपात

• पुरवठा व्यवस्थेत सुधारणा

ही घसरण ग्राहकांच्या खरेदी क्षमतेसाठी आणि धोरणकर्त्यांसाठी अत्यंत सकारात्मक आहे.

जागतिक स्तरावरील धोके कायम – पण भारताची तग धरण्याची क्षमता वाढली

रिझर्व्ह बँकेने इशारा दिला की:

• जागतिक व्यापार धोरणातील अनिश्चितता

• भू-राजकीय तणाव

• जागतिक शेअर बाजारातील अस्थिरता

यामुळे धोके अजूनही कायम आहेत.

विशेषतः जगभरातील शेअर बाजारातील अतिरिक्त उत्साह (Global Market Euphoria) आर्थिक स्थिरतेवर परिणाम करू शकतो, असे आरबीआयने म्हटले आहे.

तरीही भारतीय अर्थव्यवस्थेची बाह्य धक्के सहन करण्याची क्षमता गेल्या काही वर्षांत उल्लेखनीयरीत्या वाढली आहे, असे निष्कर्ष बुलेटिनमध्ये देण्यात आले.