डिजिटल पेमेंट्स — विशेषतः UPI — आजच्या दैनंदिन व्यवहाराचा अविभाज्य भाग झाले आहेत. किराणा खरेदी असो, बिल देणे असो किंवा ऑनलाईन शॉपिंग — UPI ने व्यवहार जलद व सोपे केले. परंतु बँक सर्व्हर, नेटवर्क किंवा ॲपच्या तांत्रिक अडचणींमुळे अनेकदा ट्रान्झेंक्शन फेल होतात. काही वेळा फक्त गैरसोय होते, तर कधीतरी पैसेही कापले जातात. अशा वेळी काय करावे, कोणाकडे तक्रार दाखवावी आणि पैसे परत मिळण्याचे नियम काय आहेत — या सर्वांचा सविस्तर आढावा खाली दिला आहे.
नेटवर्क प्रॉब्लेम्स: मोबाईल/इंटरनेट कनेक्शन स्लो किंवा वेगळे झाले तर ट्रान्झेंक्शन अर्धवट राहते.
बँक सर्व्हर डाउन: बँकेच्या सर्व्हरमधील तांत्रिक अडचण किंवा मेंटेनन्स.
अॅपचे जुनं व्हर्जन: अप-टू-डेट न केलेले UPI ॲप किंवा बँक ॲप
चुकीची माहिती: लाभार्थीचा UPI ID / अकाउंट नंबर चुकीचा असणे.
ट्रान्झेंक्शन लिमिट ओलांडणे: दिवसभराचे/माहित लिमिट पार झाल्यास व्यवहार थांबतं.
वारंवार क्लिक/रिपीट टॅप: व्यवहार पूर्ण न झाले तर वारंवार क्लिक केल्याने पेमेंट अडकू शकते.
क्रेडिट कार्ड व्यवहार थांबण्याची कारणे थोडी वेगळी पण सामान्यतः खालीलप्रमाणे असतात:
क्रेडिट लिमिट ओलांडणे
चुकीचा कार्ड नंबर किंवा CVV
कार्ड एक्सपायर होणे
बँकेची फ्रॉड-डिटेक्शन सिस्टीम बंद करणे
OTP अपयशी ठरणे
बँका सुरक्षेच्या दृष्टीने संशयास्पद व्यवहार रोखतात — त्यामुळे व्यवहार थांबण्याची शक्यता असते.
ॲपमध्ये लगेच स्टेटस तपासा: UPI/बँक ॲप किंवा पेमेंट ॲपमध्ये ‘Transactions’ किंवा ‘History’ सेक्शनमध्ये जाऊन तपासा. ट्रान्झेक्शन पेंडिंग आहे का, फेल आहे का, याची नोंद घ्या.
पैसे कापले गेले तर थांबा: बहुतांश केसेसमध्ये पैसे ऑटो-रिव्हर्स होतात — सामान्यतः २४ ते ४८ तासांत परत येतात. कधी कधी ५-७ कामाच्या दिवसांचीही वेळ लागू शकते.
Transaction ID नोंद करा: ट्रान्झेक्शन आयडी, तारीख, वेळ आणि रक्कम याचे स्क्रीनशॉट घ्या — हे पुढील तक्रारीसाठी आवश्यक आहे.
ॲपमधून तक्रार दाखल करा: UPI ॲप/बँक ॲपमध्ये ‘Raise Dispute’ किंवा ‘Help/Support’ द्वारे तक्रार नोंदवा. तक्रारीचा रेफरन्स नंबर नोंदवा.
मर्चंटशी संपर्क करा (जर लागू असेल तर): ऑनलाईन विक्रेत्याशी संपर्क साधा — कधीकधी मर्चंटकडूनच तातडीने परतवटीची व्यवस्था होते.
बँकेच्या ग्राहक सेवा/ग्रिव्हन्स सेलकडे दिलीप करा: ३-५ दिवसात समाधान न झाल्यास बँकेच्या ग्रिव्हन्स निवारण विभागाला संपर्क करा.
बँकेचा नोंदणीकृत तक्रार क्रमांक ठेवा: पुढील फॉलो-अपसाठी हा आवश्यक आहे.
मर्चंटशी संपर्क करा — प्रथम ते आपली चौकशी करतात.
मर्चंटाकडून समाधान न मिळाल्यास, कार्ड जारी करणाऱ्या बँकेला चार्जबॅकसाठी पत्र पाठवा किंवा ऑनलाईन तक्रार नोंदवा.
सर्व स्क्रीनशॉट्स, ईमेल्स, रिसिट्स, आणि संवादाची नोंद ठेवा — हे पुरावे म्हणून आवश्यक ठरतात.
बँकेकडून ३० दिवसात समाधान न मिळाल्यास बँकिंग लोकपालाकडे तक्रार दाखल करा.
विश्वसनीय आणि स्थिर इंटरनेट कनेक्शन वापरा.
ॲप नेहमी अपडेटेड ठेवा.
लाभार्थीचे तपशील (UPI ID/अकाउंट नंबर) दुहेरी तपासा.
ओटीपी किंवा UPI PIN कधीही कोणासोबत शेअर करू नका.
ट्रान्झेंक्शन करताना वारंवार क्लिक करू नका — थोडं थांबा.
दैनंदिन किंवा मासिक ट्रान्झेंक्शन लिमिट माहित ठेवा.
