DICGC (Deposit Insurance and Credit Guarantee Corporation) च्या नियमांनुसार, प्रत्येक ठेवीदाराला प्रत्येक बँकेत रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण मिळते. हे संरक्षण मुद्दल आणि व्याज दोन्हीसाठी लागू होते.
जर एकाच कुटुंबातील A, B, आणि C अशा ३ व्यक्तींनी एकाच बँकेत निरनिराळ्या (different capacities) पद्धतीने ठेवी ठेवल्या आहेत. DICGC चे नियम याबद्दल खालीलप्रमाणे आहेत:
"Same Right and Same Capacity" (समान हक्क आणि समान क्षमता):
जर एखाद्या व्यक्तीने एकाच बँकेत अनेक खाती (उदा. बचत खाते, चालू खाते, मुदत ठेव, आवर्ती ठेव) उघडली असतील, तर ती सर्व खाती "same right and same capacity" मध्ये धरली जातात. अशा परिस्थितीत, त्या व्यक्तीच्या सर्व खात्यांमधील एकूण रकमेवर रु.५ लाख पर्यंतच संरक्षण मिळेल.
"Different Capacities" (भिन्न क्षमता):
जर ठेवीदाराने एकाच बँकेत वेगवेगळ्या क्षमतेने (different capacities) ठेवी ठेवल्या असतील, तर प्रत्येक क्षमतेसाठी स्वतंत्र रु.५ लाख पर्यंतचे संरक्षण मिळते.
या "different capacities" मध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
वैयक्तिक खाते (Individual Account): उदा. A चे वैयक्तिक खाते.
संयुक्त खाते (Joint Account): संयुक्त खात्यांमध्ये, नावांचा क्रम बदलल्यास ते वेगळे खाते मानले जाते.
उदाहरणार्थ: A + B चे संयुक्त खाते हे B + A च्या संयुक्त खात्यापेक्षा वेगळे मानले जाईल.
जर A, B, C यांनी संयुक्त खाती ठेवली असतील, तर A+B+C, B+A+C, C+A+B असे वेगवेगळे क्रम असल्यास प्रत्येक क्रमाला रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण मिळेल.
भागीदारी फर्मचा भागीदार म्हणून (As a Partner of a Firm): जर A एखाद्या फर्मचा भागीदार म्हणून खाते ठेवतो, तर ते त्याच्या वैयक्तिक खात्यापेक्षा वेगळे मानले जाईल.
पालक म्हणून (As a Guardian): जर A एखाद्या अल्पवयीन व्यक्तीचा (minor) पालक म्हणून खाते ठेवतो, तर ते त्याच्या वैयक्तिक खात्यापेक्षा वेगळे मानले जाईल.
कंपनीचा संचालक म्हणून (As a Director of a Company): जर A एखाद्या कंपनीचा संचालक म्हणून खाते ठेवतो, तर ते त्याच्या वैयक्तिक खात्यापेक्षा वेगळे मानले जाईल.
उदाहरणामध्ये (एका फॅमिली चे A+B+C अशा ३ व्यक्तींचे deposit निरनिराळ्या formation मधे ठेवले आहेत):
जर A, B, आणि C यांनी वेगवेगळ्या "capacities" मध्ये खाती ठेवली असतील, तर त्यांना खालीलप्रमाणे रु.५ लाख प्रति खाते/क्षमता संरक्षण मिळेल:
A चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
B चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
C चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
A + B चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण (जर त्यांच्या नावावर दुसरे संयुक्त खाते नसेल किंवा नावाचा क्रम वेगळा असेल).
B + A चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण (हे A + B पेक्षा वेगळे मानले जाईल).
A + C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
C + A चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
B + C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
C + B चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण.
A + B + C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख पर्यंत संरक्षण (जर नावांचा क्रम वेगळा असेल, तर प्रत्येक वेगळ्या क्रमासाठी स्वतंत्र संरक्षण).
सारांश:
DICGC नियमांनुसार, एकाच बँकेत असलेल्या A, B, आणि C या तीन व्यक्तींना त्यांच्या प्रत्येक "भिन्न क्षमतेतील" (different capacities) ठेवीसाठी स्वतंत्रपणे रु.५ लाखांपर्यंतचे संरक्षण मिळेल. त्यामुळे, जर त्यांनी अनेक संयुक्त खाती आणि वैयक्तिक खाती वेगवेगळ्या क्षमतेत ठेवली असतील, तर एकूण सुरक्षित रक्कम रु.५ लाखांपेक्षा खूप जास्त असू शकते.
उदाहरणार्थ:
जर A, B आणि C यांनी खालील खाती ठेवली असतील:
A चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख
B चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख
C चे वैयक्तिक खाते: रु.५ लाख
A+B चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख
B+C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख
A+C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख
A+B+C चे संयुक्त खाते: रु.५ लाख
या परिस्थितीत, एकूण रु.३५ लाख (७ * रु.५ लाख) सुरक्षित असतील, कारण प्रत्येक खाते वेगळ्या क्षमतेत किंवा वेगळ्या संयुक्त क्रमामध्ये आहे.
याबद्दल अधिक अचूक माहितीसाठी, तुम्ही DICGC च्या अधिकृत वेबसाईटला (www.dicgc.org.in) भेट देऊ शकता किंवा तुमच्या बँकेशी संपर्क साधू शकता.