वाढत्या डिजिटल व्यवहारांबरोबरच देशभरात सायबर फसवणुकीचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. QR कोड स्कॅम, बनावट KYC लिंक, OTP चोरी, मोबाईल क्लोनिंग यांसारख्या प्रकारांतून नागरिकांचे लाखो रुपये गमावले जात आहेत. यासंदर्भात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया, गृह मंत्रालयाच्या सायबर क्राइम सेल आणि सायबर सुरक्षा तज्ज्ञांनी फसवणुकीपासून बचावासाठी आवश्यक उपायांची यादी प्रसिद्ध केली आहे.
बनावट KYC अपडेट लिंक: बँकेच्या नावाने आलेले मेसेज, ज्यात लिंकवर क्लिक केल्यावर माहिती मागवली जाते आणि खाते रिकामे होते.
OTP / PIN चोरी: अज्ञात कॉलवर OTP विचारला जातो आणि व्यवहार केला जातो.
QR कोड स्कॅम: “पैसे मिळवण्यासाठी कोड स्कॅन करा” सांगितल्यावर, प्रत्यक्षात पैसे जातात.
मोबाईल क्लोनिंग: फोन हॅक करून संपूर्ण माहिती हस्तगत केली जाते.
लॉटरी / नोकरीचं आमिष: बनावट लॉटरी किंवा इंटरव्ह्यूच्या नावाने पैसे उकळले जातात.
कोणत्याही अनोळखी लिंकवर क्लिक करू नका.
OTP, कार्ड डिटेल्स, UPI PIN कोणालाही सांगू नका.
QR कोड केवळ पैसे देण्यासाठी असतो – मिळवण्यासाठी नाही.
KYC अपडेटसाठी फक्त बँकेच्या अधिकृत संकेतस्थळाचा किंवा अ‍ॅपचा वापर करा.
मोबाईलमध्ये मजबूत पासवर्ड व 2-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन ठेवा.
सार्वजनिक Wi-Fi वरून आर्थिक व्यवहार टाळा.
फसवणूक झाल्यास तत्काळ तक्रार करा – www.cybercrime.gov.in किंवा 1930 या हेल्पलाईनवर कॉल करा.
फक्त गेल्या तिमाहीत भारतात ९.८ लाख सायबर फसवणुकीच्या तक्रारी
महाराष्ट्रात सायबर फसवणूक प्रकरणांमध्ये ३५% वाढ
७०% प्रकरणांमध्ये युपीआय व्यवहारांचा गैरवापर
सायबर तज्ज्ञांच्या मते
"सायबर फसवणूक ही आर्थिक गुन्ह्याची एक प्रगत पद्धत आहे. सामान्य नागरिकांनी कोणतीही माहिती देण्याआधी दोनदा विचार केला पाहिजे. एक चुकीचा निर्णय संपूर्ण बचतीवर पाणी फिरवू शकतो."
“डिजिटल व्यवहार आता अनिवार्य झाले आहेत. पण सुरक्षिततेचा मूलमंत्र लक्षात ठेवा – जागरूक रहा, सतर्क रहा!
एक चुकीचा निर्णय तुमच्या मेहनतीच्या पैशाला गमावण्याचे कारण ठरू शकतो.
डिजिटल व्यवहार जितके सोपे, तितकेच धोकादायक – फसवणूक टाळण्यासाठी जागरूकतेशिवाय पर्याय नाही!
सतर्क रहा, सुरक्षित रहा – सायबर जागरूक नागरिक बना.
🔴 “सायबर गुन्हा? तातडीने कॉल करा – 1930”
🔵 “कोणताही OTP, PIN, कार्ड डिटेल्स शेअर करू नका”
⚠️ “QR स्कॅन = पैसे जातील, येणार नाहीत!”