नोस्ट्रो अकाऊंट म्हणजे काय ?

Vijay Chavan

हे खाते कोण चालवतात?

भारतातील बँका (उदा. SBI, HDFC, PNB इ.) परदेशी बँकांमध्ये (उदा. Citibank, New York किंवा Barclays, London) ही खाती चालवतात.

नोस्ट्रो अकाऊंटची गरज का पडते?

कारण आंतरराष्ट्रीय व्यवहार वेगवेगळ्या चलनात होतात. भारतीय रुपयांऐवजी डॉलर, युरो, पौंड, येन अशा चलनात पेमेंट करण्यासाठी ही खाती वापरली जातात.

आयात-निर्यातीत नोस्ट्रो अकाऊंट कसे मदत करते?

भारतीय आयातदाराला अमेरिकन पुरवठादाराला पैसे द्यायचे असतील, तर त्याची बँक आपल्या USD Nostro Account मधून डॉलर पाठवते. यामुळे व्यवहार जलद होतो.

नोस्ट्रो आणि वोस्ट्रो अकाऊंटमध्ये काय फरक आहे?

  • Nostro (Ours): आपले खाते परदेशी बँकेत (विदेशी चलनात).

  • Vostro (Yours): परदेशी बँकेचे खाते भारतीय बँकेत (भारतीय रुपयात).

नोस्ट्रो अकाऊंट कोणत्या व्यवहारासाठी वापरले जाते?

  • आयात-निर्यात पेमेंट्स

  • परदेशातून रक्कम पाठवणे किंवा घेणे (Remittances)

  • परदेशी गुंतवणूक व्यवहार

  • आंतरबँक सेटलमेंट

या खात्यातील पैसे कोणत्या चलनात असतात?

त्या देशाच्या चलनात. उदा. अमेरिकेत डॉलर, ब्रिटनमध्ये पौंड, जपानमध्ये येन इ.

नोस्ट्रो अकाऊंटचे फायदे कोणते?

  • आंतरराष्ट्रीय व्यवहार वेगवान आणि सुरक्षित होतात

  • परकीय चलन त्वरित उपलब्ध होते

  • SWIFT नेटवर्कमुळे ट्रान्सफर सोपे

  • व्यापार आणि गुंतवणुकीला चालना

धोके कोणते असतात?

  • परकीय चलनातील दर बदलल्यास तोटा होऊ शकतो

  • परदेशी बँक डिफॉल्ट होण्याचा धोका

  • समेट (Reconciliation) उशिरा झाल्यास गोंधळ

  • KYC, AML यांसारख्या नियमांचे पालन बंधनकारक

भारतात या खात्यांचे नियमन कोण करते?

रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI).
FEMA 1999 अंतर्गत नियम घालण्यात आले आहेत. तसेच बँकांनी दररोज या खात्यांचे समेट करणे आवश्यक आहे.